طی دو ماه پیش و در دو صعود برون مرزی کوهنوردان ایران به قله‌های نانگاپاربات و لنین، سه تن از هموطنان به نامهای "سامان نعمتی"، "مصطفی شفیعی" و "حسین کبکستانی" جان خود را از دست دادند. مرگ جزیی جداناپذیر از این رشته است اما، از بین رفتن هموطنان‌مان زمانی بیشتر ناراحت‌مان می‌کند که بدانیم چرا این اتفاقات بیشتر برای کوهنوردان ایرانی رخ می‌دهند
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، پس از کنجکاوی در دلایل مرگ این کوهنوردان سوال‌های زیادی به ذهن خطور می‌کند. اینکه آیا بر اعزام‌های برون مرزی کوهنوردی نظارتی وجود دارد یا نه؟ نقش متولی این رشته در کشور (فدراسیون کوهنوردی) در این اعزام‌ها چقدر است؟ چگونه می‌شود این تلفات را به حداقل رساند؟ و چندین سوال دیگر.
دانستن برخی قوانین و اطلاعات درمورد صعودها می‌تواند برای یافتن دلایل اصلی این حوادث کمک زیادی به ما کند.
طبق آیین‌نامه‌ی فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی در تمام صعودهای بالای 6 هزار متر حضور سه نفر با شرایطی خاص الزامی است و اگر صعودی هر یک از این موارد را رعایت نکند فاقد اعتبار است.
سرپرست، مسوول فنی و پزشک تیم این سه رکن هستند.
سرپرست باید فردی باشد که تجربه‌ی هدایت تیم در ارتفاع را داشته باشد. او همچنین باید اطلاعات دقیقی از سرمازدگی، یخ‌زدگی، ادم مغزی در ارتفاع، فاصله‌ی کمپ‌ها از یکدیگر، هدایت تیم در شرایط بحرانی و موارد دیگر را در اختیار داشته باشد تا در موقع لزوم از آنها برای نجات جان افراد استفاده کند.
مسوول فنی دومین رکن اصلی در صعودهاست. هر فردی که مسوول فنی می‌شود باید شرایط هیمالیا نوردی را به خوبی بداند. شناخت کافی از ظرفیت فنی نفرات داشته باشد و شرایط اضطراری و انتخاب راه حل درست را به خوبی بداند.
پزشک آخرین حلقه‌ی هرصعود با اطمینان بیشتر است چرا که هر پزشکی را نمی‌توان همراه تیم برد. پزشک تیم کوهنوردی باید شناخت دقیقی از شرایط ارتفاع و ارتفاع‌زدگی، یخ و سرمازدگی، بیماری‌های پنهان و آشکار اعضای تیم و موقعیت نفرات داشته باشد.
"اقبال افلاکی" دبیر فدراسیون کوهنوردی در این رابطه به خبرنگار ایسنا گفت: تمام اعزام‌های برون مرزی باید طبق آیین‌نامه صعودهای برون مرزی فدراسیون کوهنوردی انجام شود. به طور کلی هر هیات، اداره کل تربیت بدنی یا باشگاهی که خواهان رفتن به خارج است باید این آیین‌نامه را بخواند و فرم‌های داخل آن را پر کند.
وی افزود: حدود 15 فرم از نتایج نخستین اردو گرفته تا آزمایش‌های پزشکی مرحله‌ی آخر در این فرم‌ها وجود دارد که حتما باید پر شوند. پس از پر کردن این فرم‌ها، مساله‌ی خروج از کشور این تیم در کمیته‌ی هیمالیانوردی فدراسیون کوهنوردی مطرح و بررسی می‌شود. نفرات و تمام شرایط تیم در این جلسه بررسی شده و اگر هیچ یک از اعضای کمیته نسبت به اعزام اعتراضی نداشته باشند. این اعزام از سوی فدراسیون تایید و به شورای برون مرزی سازمان تربیت بدنی ارجاع می‌شود.
دبیر فدراسیون کوهنوردی گفت: سپس شورای برون مرزی، فدراسیون را دعوت می‌کند تا با بیان دلایل از این اعزام برون مرزی خود دفاع کند. در صورت تاییدیه شورای برون مرزی برای اعزام، تمام مشکلات و مسایل این صعود به سازمان تربیت بدنی و فدراسیون کوهنوردی مربوط خواهد شد،از هماهنگی اولیه گرفته تا گم شدن پاسپورتها، تهیه غذا و غیره.
وی درمورد مرگ "سامان نعمتی" در صعود به قله‌ی نانگاپاربات یادآور شد: برای این صعود هیچ مکاتبه‌ی رسمی برای گرفتن مجوزاز سوی باشگاه دماوند انجام نشد و تنها نامهای که وجود دارد به آذرماه سال 86 بازمی‌گردد. این نامه، تنها معرفی تیم و اعلام زمان اعزام تیم بود. فدراسیون این نامه را به هیات کوهنوردی استان تهران ارجاع داد تا آنها بررسی کنند و اگر درست باشد از روال اداری و مرسوم عمل شود.
افلاکی با تاکید بر اینکه فدراسیون کوهنوردی و سازمان تربیت بدنی برای صعود به نانگاپاربات هیچ مجوزی را صادر نکردند، خاطرنشان کرد: در ایران برخی شرکت‌ها هستند که در صعودهای داخلی فعالیت می‌کنند ولی برخی از این شرکت‌ها با شرکت‌های کوهنوردی درجه سه و چهار در کشورهای قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان و چند کشور دیگر مستقیما وارد مذاکره شده و قرارداد می‌بندند و کاری هم به مسایل فنی و ایمنی صعودها ندارند.
وی ادامه داد: متاسفانه این تیم‌ها که خارج از سیستم طبیعی فدراسیون کوهنوردی اعزام می‌شوند اطلاعات اندکی دارند به نحوی که حتی برخی از آنها نمی‌دانند در ارتفاعات باید چه چیزی بخورند. این گروه‌ها به نحوی متکبر هستند که حتی از دوره‌های آموزشی فدراسیون کوهنوردی که به صورت رایگان برگزار می‌شود، استفاده نمی‌کنند.
دبیر فدراسیون کوهنوردی درمورد فوت دو تن از هموطنان دیگرمان در قله‌ی لنین نیز گفت: جلوی بروز این حادثه را براحتی با استفاده از کپسول‌های اکسیژن می توانستیم بگیریم اما، متاسفانه تیم‌های داخلی که بدون مجوز فدراسیون برای صعود می‌روند می‌خواهند با کمترین هزینه به این مقصود برسند. آنها حتی حاضر نیستند پول بدهند تا کپسول اکسیژن و ماسک بخرند و زنده بمانند.
وی افزود: در ارتفاع 5400 متری نباید یک کوهنورد به خاطر نداشتن اکسیژن جان خود را از دست دهد. در این صعود هیچ پزشکی همراه تیم نبود تا در این شرایط اقدامات لازم را انجام دهد.
این در حالی است که همایون نعمتی پدر مرحوم سامان نعمتی (که در صعود به قله‌ی نانگاپاربات جان خود را از دست داد) معتقد است مسوولان باشگاه دماوند با رها کردن فرزندش در کوه کاری مشابه قتل عمد را انجام داده‌اند!!
وی افزود: به گزارش سایت این باشگاه، سامان ارتفاع زده شده بود. او کلاه کاسکت، کوله‌پشتی و تجهیزات فنی که وسایل اصلی کوهنوردی هستند را در کوه جا گذاشته بود که این نشان دهنده ارتفاع زدگی اوست. کسی که ارتفاع زده می‌شود فکرش درست کار نمی‌کند و قدرت تصمیم‌گیری ندارد.
پدر مرحوم نعمتی گفت: گروه دماوند 300 متر مانده به قله پسرم را رها کرد. آنها افتخار رسیدن به قله‌ای خاکی و سنگی را به افتخار انسانیت، انسان بودن و نجات جان یک انسان ترجیح دادند. این کوهنوردان کسی را در کوه جا گذاشتند که پیش از آن بارها دست‌شان را گرفته بود.
وی یادآورشد: طبق گزارش‌های باشگاه دماوند این گروه در صعود سه بی‌سیم برای ارتباط در اختیار داشت، اما چطور است گروه از این دستگاهها یکی را هم به کسی که ارتفاع زده شده و هر لحظه ممکن است حالش بدتر شود، نمی‌دهد؟ چه مدرکی بالاتر از این برای اثبات گناه کار بودن یک گروه؟
پدر مرحوم نعمتی ادامه داد: اعضای گروه دماوند هنگام بازگشت از قله اذعان کردند که سامان را در فاصله‌ی 50 متری دیدند اما، این که چرا هیچ کمکی برای پایین آوردن او انجام ندادند، نمی دانم. سامان به شکلی باور نکردنی دو شب هم توانست خود را در کوه زنده نگه دارد اما، باز هم مسوولان این گروه او را نجات ندادند. مسوولان باشگاه در آن هفت، هشت روز صعود و بازگشت از پاکستان تنها دروغ به ما تحویل دادند.
وی یادآور شد: براساس گزارش مسوول شرکت APT پاکستان باشگاه دماوند برای صعود به نانگاپاربات هیچ قرارداد امداد و نجاتی نبسته بود. تنها یکبار با ضمانت فدراسیون کوهنوردی هلی‌کوپتری پرواز کرد که آن هم به جای آنکه برای نجات پسر من باشد برای نجات اعضای گروه بود. آنها در کمپ دو گیر کرده بودند و نمی‌توانستند پایین بیایند که هلی‌کوپتر آنها را بازگرداند. فاکتور این پرواز هم به نام سامان نعمتی صادر شده است!
همایون نعمتی به ایسنا گفت: پیگیری درمورد مسببان این حادثه را به قانون و مراجع ذی‌صلاح سپرده‌ام. هدفم از این کار این است که چهره‌ی واقعی این گروه را نشان دهم تا در آینده دیگر شاهد بروز چنین حوادث تلخی نباشیم.
سرپرست هیات کوهنوردی و صعودهای ورزشی استان تهران نیز گفت: در صعود باشگاه دماوند به قله‌ی نانگاپاربات هیچ مجوزی از این هیات اخذ نشده است.
کاوه کاشفی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: صعودهای برون مرزی به دو صورت انجام می‌شود؛ یکی اینکه خود گروه و مجموعه باشگاه به صورت شخصی و آزاد اقدام به صعود می‌کنند. دیگری اینکه از طریق شورای برون مرزی سازمان تربیت بدنی با گرفتن مجوز صعود می‌کنند.
وی افزود: برای صعود به قله‌ی نانگاپاربات مسوولان باشگاه دماوند تنها اوایل زمستان 86 طی نامهای به هیات تهران اعلام کرده بودند که قصد دارند در سال 87 فلان قله ها را فتح کنند. این نامه به همان صورت به فدراسیون کوهنوردی ارسال شد. در این نامه هیچ درخواستی برای گرفتن مجوز یا کمک نشده بود.
وحید بهرامی مدیر باشگاه کوهنوردی دماوند نیز در این رابطه به خبرنگار ورزشی خبرگزاری دانشجویان ایران گفت: در حادثه‌ی به وجود آمده در صعود به قله‌ی نانگاپاربات قصد پنهان کردن هیچ چیزی را نداریم.
وی افزود: صعود به قله‌ی نانگاپاربات از شهریور سال 86 اعلام شد و اعضای تیم تا اواسط خرداد 87 مشغول تمرین بودند. سرانجام تیم بیست و هفت خرداد عازم پاکستان شد و پنجاه روز در منطقه بود که در نهایت با فتح قله این صعود به پایان رسید.
وی درمورد این که برای این صعود هیچ مجوزی از فدراسیون اخذ نشده بود، گفت: معمولا تیم‌هایی که به خارج می‌روند از دو طریق عمل می کنند. یک اینکه به صورت آزاد می‌روند و دوم این که با اخذ مجوز از فدراسیون و سازمان تربیت بدنی این کار را انجام می‌دهند. ما سه برنامه‌ی صعود خود را آذر 86 به صورت کتبی به فدراسیون اعلام کردیم و خواستیم که آنها را در تقویم ورزشی قرار دهند، اما آنها این کار را انجام ندادند. در نهایت تصمیم گرفتیم به صورت آزاد صعود خود را انجام دهیم.
مدیر باشگاه کوهنوردی دماوند افزود: در تماسی که با دبیر فدراسیون کوهنوردی داشتم، آنها درمورد اعلام رسمی ما برای این صعود گفتند که ضوابط اداری فدراسیون را باید به گونه‌ای دیگر انجام می‌دادید.
وی درمورد این که چرا برای این صعود با سفارت ایران در پاکستان هماهنگی نشده بود، یادآور شد: فدراسیون کوهنوردی برای صعودهای برون مرزی یک دستورالعمل چهل صفحه‌ای دارد که در این دستورالعمل هیچ چیزی تحت عنوان هماهنگی با سفارت پیش از صعود قید نشده است. برای صعود به نانگاپاربات با سفارت ایران هماهنگی نکرده بودیم اما، بعد از بروز حادثه برای سامان نعمتی این سفارت همکاری بسیار خوبی با ما داشت.
بهرامی خاطرنشان کرد: رسالت ما این است که با انجام کارهای درست در صعودها کوچکترین مشکلی برای هیچ یک از اعضای گروه اتفاق نیفتد. برای رسیدگی به این موضوع و مشخص شدن تمام زوایای این حادثه تاکنون سه جلسه‌ی کارشناسی را با حضور خانواده‌ی آن مرحوم، نماینده‌ی فدراسیون و کارشناسانی که سابقه‌ی لمس ارتفاع هشت هزار متری را دارند، برگزار کرده ایم. چند جلسه‌ی دیگر نیز خواهیم داشت تا در نهایت به جمع بندی نهایی رسیده و بیانیه‌ای را صادر کنیم.
وی ادامه داد: نماینده‌ی فدراسیون کوهنوردی تنها در جلسه‌ی اول حاضر بود و در دو جلسه‌ی دیگر هیچ کس نیامده بود. از لحاظ فنی ایراداتی به این تیم وجود دارد و می‌شد تمهیداتی اندیشید که این اتفاقات نیفتد. البته مسوول فنی صعود در بیس کمپ گفته بود کوهنوردان تا آنجایی بالا بیایند که توان برگشت داشته باشند.
مدیر باشگاه دماوند اظهار کرد: مسوول فنی صعود به نعمتی دستور بازگشت داده بود. حتی تمام اعضای تیم به نعمتی گفته بودند که اگر تو قصد صعود داشته باشی ما همه با تو برمی‌گردیم. این حادثه چیزی است که نمی‌توان به راحتی از آن گذشت.
وی درمورد این مطلب فدراسیون که اعضای این صعود از لحاظ فنی آماده نبودند، گفت: نمی‌شود چنین چیزی گفت. چرا که از یک تیم هفت نفره، پنج نفر آنها می‌توانند قله را فتح کنند. خانم اسفندیاری سرپرست تیم سابقه‌ی صعود هشت هزار متری را نداشت! اما، فریدیان و ابوالحسنی چنین تجربه‌ای را داشتند.
بنابراین گزارش سال 81 در حادثه‌ی غار پرا دو نفر از هموطنان کشورمان جان خود را از دست دادند. در این غارنوردی "فریدیان" سرپرست و مسوول فنی بود که طبق گزارش باشگاه دماوند وی پنجاه درصد مقصر شناخته شد. مدیر باشگاه دماوند درمورد جریمه برای وی در آن سال گفت: او در آن زمان مسوولیت کمیته‌ی فنی باشگاه را بر عهده داشت که به خاطر همین حادثه از این پست خلع شد و به مدت دو تا سه سال از سرپرستی تمام صعودهای این باشگاه منع شد. در آن زمان تیمی از تمام کارشناسان غارنوردی تشکیل شد و این حادثه را بررسی کردند. در نهایت بیانیه‌ای صادر شد و تا آنجایی که اطلاع دارم، این پرونده مختومه شده است.
* همین گزارش در سایت خبری تحلیلی تابناک تابناک
با سلام
اینکه جنابعالی به خاطر سلامت جان کوهنوردان ایرانی قلم میزنید و موارد متعدد را متذکر می شوید بسیار عالی است . اما ای کاش مطالب خود را قبل از درج در وبلاگ با اطلاع و آگاهی بیشتری تهیه می کردید .
اگر اخبار مندرج در سایت فدراسیون را مطالعه نموده و به آرشیو تابستان امسال مراجعه کنید خواهید دید که تنها تیمی که از کشورمان و سازمان تربیت بدنی و فدراسیون مجوز صعود برون مرزی را دریافت نمود تیم استان فارس بود که در قالب خبری با عنوان ( تیمی از فارس در راه لنین ) در سایت فدراسیون درج گردید . تمامی نکاتی که به ذهن جنابعالی خطور کرد و بسیار بیشتر از آن در برنامه های تیم اعزامی دیده شده بود . وقوع حوادث در کوهستان و آن هم در صعودهای بلند مرتبه امری اجتناب ناپذیر می باشد که کوهنوردان در هر برنامه با آن روبرو می باشند .
از شما خواهشمندم بجای پریشان نمودن افکار و انتقال اخبار نادرست سعی نمائید فضای موجود را به نحوی ارام نمائید که در عین اینکه تلنگری به کوهنردان زده و آنها را به مراقبت بیشتر فراخوانده اید آنها را از صعودهای بلند نترسانید .